Zwarte Piet racisme? Ik vind van niet!

Er moet mij toch even iets van het hart geloof ik. Ik wilde mij er eigenlijk niet in mengen. Maar ik kan bijna niet anders dan er toch wat van vinden. Helemaal toen ik afgelopen week door mijn social media tijdlijnen scrolde en verschillende nieuwssites bezocht, die allemaal kopten met ‘Zwarte Piet is racisme’.

Nogmaals, ik wilde er geen aandacht aan schenken. Ik vind namelijk dat hoe meer aandacht je schenkt aan een beladen onderwerp als racisme of discriminatie, hoe verder partijen uit elkaar gaan staan. En dat lijkt me nou juist niet de bedoeling. Afijn. Ik ben dus tegen het anti Zwarte Pietengeluid rondom de Sinterklaasviering. En ik zal je vertellen waarom.

Zwarte Piet racisme?

Op de vraag of Zwarte Piet racisme is, antwoord ik stellig: ik ben het er NIET mee eens. Zo, dat is eruit. Niet omdat ik vind dat Zwarte Piet niet zou mogen veranderen. Eerlijk gezegd heb ik daar niet eens heel erg moeite mee. Sinterklaas is in de afgelopen eeuwen immers al zo vaak veranderd. Dus waarom nu niet. De manier waarop vind ik alleen verkeerd. Want Zwarte Piet is NIET bedoeld om mensen te krenken.

Het ontstaan van Sinterklaas, goed en kwaad

Het is moeilijk goed te herleiden waar Zwarte Piet vandaan komt, want er gaan veel verschillende verhalen de ronde. De één denkt dat het Sinterklaasfeest een heidensfeest was. De ander denkt dat het zijn oorsprong vindt in een Rooms Katholieke traditie. In deze laatste traditie wordt de heilige Bisschop Nicolaas van Myra geëerd die in de 4e eeuw beschermheer van onder andere zeelieden, onschuldig veroordeelden en kinderen was en op 6 december stierf. Zoals dat vroeger ging in kerkelijke verbeeldingen, werd het goed vaak afgebeeld naast het kwaad. Dat zie je terug op eigenlijk alle eeuwenoude (kerkelijke) prenten. Zo werd ook de beschermheilige Nicolaas wel eens afgebeeld met een duivel naast hem. Die duivel was zwart, de Heiligman wit. Dit zou de eerste link kunnen zijn met de Zwarte Piet van nu. Volgens mij heeft het tot dusver nog weinig met huidskleur te maken.

Sinterklaas voor de 18^e eeuw

In de jaren daarop veranderde de Katholieke viering vaak. Dankzij de Protestantse reformatie in de 16^e eeuw verdween de verering van Sint Nicolaas zelfs uit het straatbeeld. Men vermoedt dat het binnenshuis nog wel plaatsvond, zoals te zien is op het schilderij ‘Het Sint-Nicolaasfeest’ van Jan Steen. Men is het er niet helemaal over eens, maar gezegd wordt dat ofwel de duivel, ofwel de Sint zelf, een andere rol kreeg toebedeeld in die tijd. Volgens bepaalde legendes zou de Bisschop zelfs zwart afgebeeld zijn. De Sint of het duivelse figuur naast de Sint zou een gevreesd persoon zijn, die kinderen op het rechte pad probeerde te houden door hen bang te maken. Hij stopte ze in een zak of sloeg ze met de roe. Dit komt je vast bekend voor, want nog heel lang daarna is dit van kracht gebleven. Ook wordt er gedacht dat Zwarte Piet mogelijk afstamt van de Moren, die in het verre buitenland woonden… Spanje. De Moor stond in die tijd synoniem voor het kwaad.

Sinterklaas na de 18^e eeuw

Eind 18^e eeuw keert Sinterklaas weer terug in de openbaarheid. Maar het is pas in de 19^e eeuw dat het Sinterklaasfeest écht veranderd. Volgens zeggen is het een Jordaanse onderwijzer geweest die het Sinterklaasfeest, zoals we dat nu min of meer kennen, voor het eerst beschreef. Die vond namelijk dat bangmakerij rondom Sinterklaas geen goede invloed had op kinderen en publiceerde het eerste Sinterklaasboek. Daarin vertolkte hij de Goedheiligman als een eerbiedwaardige, oude man in plaats van een gevreesd man. De enge, zwarte duivel naast de Sint werd een helper, een knecht. Nog steeds sprak men toen niet over Zwarte Piet, dit is later ontstaan. Wel vertoonde de knecht gelijkenissen met een negroïde man. En dat is mijn inziens niet heel gek. Vroeger wist men namelijk niet beter dan dat negroïde mensen knechten waren. Ik zeg dus NIET dat ik het daar mee eens ben, maar zo ging dat destijds. Afijn.

Zwarte Piet wel of niet ontstaan door onderscheid tussen blank en donker

Waar de onderwijzer zijn verhaal op baseerde, is niet geheel duidelijk. Het is vermoedelijk een mix geweest van verschillende verhalen en wat eigen fantasie. Hoewel het huidige Sinterklaasfeest veel lijkt op het verhaal beschreven in het boekje van de Amsterdamse onderwijzer, vermoed men dat de échte oorsprong van Zwarte Piet toch verder terug gaat in de geschiedenis. Hoe Zwarte Piet uiteindelijk aan zijn benaming is gekomen, daar is dan ook wederom niet echt een duidelijke reden voor te vinden. Sommigen vermoeden dat het afstamt van het Duitse Schwarzer Peter. Hoe dan ook verdient het begrip Zwarte Piet als knecht, bekeken in het daglicht van nu, misschien niet de schoonheidsprijs. Want laten we eerlijk zijn, de uitdrukking is wellicht ontstaan in een tijd dat er wel degelijk onderscheid bestond tussen blank en donker. Ik geloof dus niet in het verhaal dat Piet zo zwart is geworden door de roet van de schoorsteen.

Zwarte Piet wel of geen racisme?

Waarom ik Zwarte Piet dan toch geen racisme vind? Omdat ik vind dat Zwarte Piet, waar het verhaal dan ook vandaan komt, niet op die manier wordt bedoeld. Ik heb het woord racisme en discriminatie voor de duidelijkheid even opgezocht in onze Dikke alwetende Van Dale.

ra·cis·me (het; o)

1. theorie die de superioriteit van een bep. ras verkondigt
2. discriminatie op grond van iemands ras

dis·cri·mi·na·tie (de; v)

1. het maken van ongeoorloofd onderscheid: rassendiscriminatie; positieve discriminatie waarbij bepaalde achtergestelde groepen een voorkeursbehandeling krijgen

Volgens mij is het niemands intentie, zeker die van kinderen niet, om tijdens het Sinterklaasfeest ongeoorloofd onderscheid te maken tussen wie dan ook. Zwarte Piet is dan ook NIET bedoeld om moedwillig donkere mensen te krenken. Integendeel, Zwarte Piet is een kindervriend. Kinderen zien trouwens niet eens het verschil in huidskleur. Geen kind is dan ook bekend met de term racisme of discriminatie, dat maken wij ervan. En daarom ben ik tegen het anti Zwarte Pietengeluid dat we al jaren moeten horen rondom de Sinterklaasviering.

Zwarte Piet veranderen? Prima, maar niet nu!

Nogmaals, ik ben er NIET op tegen dat de Zwarte Piet naar verloop van tijd gaat veranderen. Het zou mij eerlijk gezegd een worst zijn wat voor kleur die piet heeft en of hij nou Klaas heet of Jan. Waar het mij om gaat is dat ik een rare smaak krijg van de commotie rondom het feest zelf. Dat massaal mensen zoveel negatieve aandacht vestigen op een vrolijk kinderfeest, dat hoeft wat mij betreft niet. Alsjeblieft, laten we het vrolijke kinderfeest dat het tegenwoordig gelukkig voornamelijk is, niet verpesten voor kinderen, die meer meekrijgen van dit alles dan we misschien denken. Laten we alsjeblieft onze kinderen niet opgroeien met het idee dat er spanning rondom het Sinterklaasfeest heerst. Laten we alsjeblieft, als volwassen mensen, die discussie voeren in de zomer, wanneer de Goedheiligman weer uit ons land is vertrokken en door alle onschuldige kindertjes heel even is vergeten. Alsjeblieft!

Lees ook: Sinterklaasintocht 2015: vol verwachting klopte ons hartje

Wat vind jij van de discussie rond de Sinterklaasviering?